Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng và các tổ chức tín dụng, Bộ Tài chính chia sẻ một số nội dung liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trong bối cảnh nhiều công ty đẩy mạnh huy động qua kênh này. 

- Một số doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu với lãi suất cao hoặc công ty quy mô vốn chủ sở hữu nhỏ chào bán trái phiếu khối lượng lớn. Theo ông, có những rủi ro gì?

- Thị trường TPDN gần đây đã trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho các doanh nghiệp, từng bước cho thấy sự dịch chuyển vốn từ kênh tín dụng ngân hàng sang kênh phát hành trái phiếu theo định hướng của Chính phủ. 

Đến cuối tháng 7/2020, giá trị thị trường TPDN tương đương 11,2%GDP năm 2019. So với một số nước trong khu vực dù quy mô thị trường TPDN còn ở mức thấp, tuy nhiên sự phát triển nhanh thời gian qua cũng tiềm ẩn rủi ro.

Nếu tình hình kinh doanh tốt, doanh nghiệp có thể thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với nhà đầu tư sở hữu trái phiếu. Tuy nhiên, khi hoạt động sản xuất gặp khó khăn, rủi ro với các đơn vị quy mô nhỏ sẽ đến từ quy mô năng lực tài chính hạn chế.

Cùng với nguồn vốn vay từ ngân hàng, doanh nghiệp bất động sản tăng quy mô phát hành, trái phiếu đẩy lãi suất lên cao nhằm thu hút nhà đầu tư nhưng sẽ đặt thêm rủi ro cho bản thân doanh nghiệp, tổ chức tín dụng và cá nhân mua trái phiếu. Chủ phát hành không thể trả nợ gốc, lãi trái phiếu, sẽ gây bất ổn cho thị trường. 

Các tổ chức phân phối, bảo lãnh phát hành trái phiếu doanh nghiệp (có thể là các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán) có thể không thực hiện được các nghĩa vụ, cam kết với nhà đầu tư theo điều kiện, điều khoản của trái phiếu do không đáp ứng được các quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính theo quy định của pháp luật chuyên ngành. Nếu không phân tích, đánh giá, đầu tư chỉ vì lãi suất cao, cá nhân/tổ chức có thể mất toàn bộ vốn.

Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính. Ảnh: BTC.

- Thị trường TPDN có dấu hiệu tăng trưởng nóng, Bộ Tài chính có những giải pháp gì để quản lý thị trường này?

- Bộ Tài chính đã thực hiện đồng bộ các giải pháp về cơ chế chính sách và quản lý giám sát để hạn chế, giảm thiểu những rủi ro cho thị trường. Cơ chế chính sách về phát hành trái phiếu doanh nghiệp liên tục được hoàn thiện nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp huy động vốn, đồng thời tăng cường sự minh bạch và giảm thiểu rủi ro thị trường. 

Nghị định số 163/2018 đã bổ sung quy định về hạn chế giao dịch trong vòng một năm kể từ ngày phát hành để phân biệt giữa phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng. Quy định cũng hoàn thiện cơ chế công bố thông tin và thiết lập chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, yêu cầu trái phiếu phải được đăng ký, lưu ký nhằm kiểm soát nhà đầu tư và hạn chế khi giao dịch trái phiếu. 

Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163 nhằm nâng cao tiêu chuẩn, điều kiện phát hành, khống chế khối lượng phát hành theo phương thức riêng lẻ. Nghị định cũng quy định khoảng cách giữa các đợt phát hành tối thiểu 6 tháng, chuẩn hóa hồ sơ phát hành, yêu cầu doanh nghiệp công bố thông tin cụ thể về mục đích phát hành trái phiếu tạo điều kiện để nhà đầu tư trái phiếu giám sát, tăng cường chế độ công bố thông tin, báo cáo.

Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp sửa đổi đã được ban hành và có hiệu lực từ 1/1/2021, trong đó quy định thống nhất về phát hành TPDN riêng lẻ của các loại hình doanh nghiệp, phân biệt giữa kênh phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng. TPDN riêng lẻ chỉ được phát hành và giao dịch giữa nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Hiện nay, Bộ Tài chính đang xây dựng các Nghị định hướng dẫn quy định về phát hành TPDN ra công chúng và phát hành riêng lẻ để thực hiện từ 1/1/2021.

- Bộ Tài chính đang xây dựng các văn bản pháp lý quy định về phát hành TPDN hướng dẫn Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp mới được Quốc hội thông qua. Ông có thể chia sẻ thêm về kế hoạch triển khai các cơ chế chính sách mới này?

- Luật Chứng khoán 2019 và Luật Doanh nghiệp năm 2020 sẽ có hiệu lực từ 1/1/2021, Bộ Tài chính đang khẩn trương xây dựng các Nghị định và Thông tư hướng dẫn nhằm tạo ra khung khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất cho hoạt động phát hành và giao dịch TPDN.

Bộ Tài chính đang siết lại quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Ảnh: Bảo Linh.

Đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng sẽ gắn với xếp hạng tín nhiệm, các trường hợp xếp hạng tín nhiệm và lộ trình áp dụng xếp hạng tín nhiệm theo hướng dẫn của Chính phủ. Đồng thời, quy trình phát hành TPDN ra công chúng cũng được đổi mới tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng để huy động vốn.

Với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được tham gia mua và giao dịch loại trái phiếu này. Dự thảo quy định việc tổ chức thị trường giao dịch TPDN riêng lẻ dành cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Sở GDCK để có đầy đủ thông tin từ khâu phát hành đến khâu giao dịch trái phiếu, đồng thời nâng cao thanh khoản của trái phiếu.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng nêu rõ trách nhiệm của tổ chức tư vấn hồ sơ phát hành trái phiếu, tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu nhằm thiết lập cơ chế quản lý giám sát đồng bộ trên thị trường TPDN thông qua Sở Giao dịch chứng khoán và tại cơ quản quản lý.

- Cơ chế phối hợp giữa các cơ quan trong việc quản lý, giám sát hoạt động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp như thế nào? 

- Trong thời gian qua, trước sự tăng trưởng nhanh của thị trường TPDN, Bộ Tài chính tổng hợp tình hình thị trường để báo cáo Thủ tướng Chính phủ, đồng thời, phối hợp, chia sẻ thông tin với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia trong quản lý giám sát thị trường.

Trước hiện tượng một số doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao, bộ đã cung cấp thông tin để NHNN phối hợp quản lý, giám sát việc cấp tín dụng cho lĩnh vực bất động sản. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và các đơn vị có liên quan của Bộ Tài chính cũng tăng cường quản lý việc phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ liên quan đến phát hành TPDN của các công ty chứng khoán. Trong thời gian tới, bộ sẽ tiếp tục thành lập các đoàn kiểm tra để kiểm tra tình hình phát hành, cung cấp dịch vụ, đầu tư, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật.

- Xin cảm ơn ông.