Ngày 23/6, TAND TP.HCM bắt đầu xét xử sơ thẩm vụ án xảy ra sai phạm tại Ngân hàng Đông Á (DongABank - DAB) giai đoạn 2.

Ông Trần Phương Bình , nguyên là Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng tín dụng bị truy tố 2 tội danh Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến ngân hàng và Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản. 11 bị cáo khác là cấp dưới và đối tác của ông Bình.

Giai đoạn 2 vụ án đề cập tới hành vi sai phạm của ông Trần Phương Bình và đồng phạm trong việc cho vay đối với 4 nhóm khách hàng gồm Hiệp Phú Gia, Đồng Tiến, M&C, Tân Vạn Hưng gây thiệt hại số tiền hơn 8.800 tỷ đồng.

Ở phiên sáng, tòa tiến hành kiểm tra tư cách tham dự của các bị cáo, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Trong phiên chiều, hội đồng xét xử bắt đầu công bố bản cáo trạng luận tội các bị cáo. Trong đó, phần đầu bản cáo trạng đề cập tới khoản vay của nhóm Hiệp Phú Gia.

Theo cáo trạng, nhóm khách hàng Hiệp Phú Gia gồm: Nhóm Công ty TNHH Hiệp Phú Gia, Nhóm Công ty CP vốn Thái Thịnh  (Nhóm TTC), Công ty Gia Kim, Công ty CP vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Công ty CP Địa ốc Đông Á và Cao Ngọc Huy - Lê Nguyên Đăng Hằng.

Nhóm Công ty Vốn Thái Thịnh có vốn điều lệ 724 tỷ đồng, do Nguyễn Thiện Nhân chỉ đạo và điều hành, trong đó có 11 tổ chức và 16 cá nhân.

Vinaland Espero Limited (VNL) là công ty của The British Virgin Islands (thuộc Vương quốc Anh), được cấp phép thành lập số 14277782 ngày 28/8/2007, hoạt động trong lĩnh vực đầu tư. Người được ủy quyền đại diện là Don Di Lam.

Vietnam Intrastructure Holding Limited (VIHL) là công ty của The British Virgin Islands, được cấp phép thành lập số 1403684 ngày 9/5/2007, hoạt động trong lĩnh vực đầu tư. Người được ủy quyền đại diện là Wiliam Lean.

Ngày 8/12/2007, Công ty Vốn Thái Thịnh ký Hợp đồng hợp tác đầu tư với VIHL và VNL. Nội dung hợp đồng quy định VNL và VIHL tài trợ cho TTC 100 triệu USD để mua cổ phần hoặc vốn góp tại các công ty mục tiêu (gồm Công ty Đầu tư Xây dựng Nhật Quang, Công ty Đầu tư và Xây dựng Lâm Viên, Công ty TNHH Hiệp Phú Gia…); TTC sẽ cầm cố toàn bộ cổ phần, vốn góp của TTC tại các công ty mục tiêu cho Ngân hàng để Ngân hàng bảo đảm việc hoàn trả 100 triệu USD tiền viện trợ và lãi tương ứng khi chấm dứt Hợp đồng; lãi và phí sử dụng tài khoản 15%/năm; thời hạn của hợp đồng là 12 tháng kể từ ngày 8/12/2007 và có thể được gia hạn thêm 12 tháng theo quyết định của VNL…

Ngày 20/12/2007, DAB (đại diện là Trần Phương Bình, Tổng Giám đốc) ký Hợp đồng ký thác và quản lý tài khoản với VNL và Công ty vốn Thái Thịnh; Hợp đồng hợp tác đầu tư với VIHL và Công ty Vốn Thái Thịnh. Nội dung hợp đồng quy định VNL và VIHL mở Tài khoản ủy thác tại DAB để chuyển 100 triệu USD tiền tài trợ cho TTC theo Hợp đồng hợp tác đầu tư nêu trên…; DAB thực hiện bảo đảm cho TTC về khả năng hoàn trả 100 triệu USD tiền tài trợ và lãi tương ứng khi chấm dứt Hợp đồng mà TTC không có khả năng thu xếp đủ nguồn vốn để hoàn trả số tiền này cho VNL và VIHL; trong trường hợp DAB phải thực hiện thu xếp nguồn vốn cho TTC thì TTC sẽ dùng toàn bộ cổ phần, vốn góp của TTC tại các Công ty mục tiêu để làm tài sản đảm bảo cho DAB. Theo đó, TTC sẽ cầm cố toàn bộ cổ phần, vốn góp nêu trên cho DAB để DAB thực hiện việc thu xếp nguồn tài chính cho TTC.

Ngày 28/12/2007, VNL chuyển 35 triệu USD vào tài khoản của VNL và VIHL chuyển 65 triệu USD vào tài khoản của VIHL mở tại DAB.

Được sự đồng ý của VNL và VIHL, trong khoảng thời gian từ ngày 4/1/2008 đến ngày 8/1/2008 DAB đã giải ngân 100 tiệu USD (tương đương hơn 1.602 tỷ đồng) để Công ty Vốn Thái Thịnh mua các tài sản gồm 100% vốn góp tại Công ty TNHH Hiệp Phú Gia (982 tỷ đồng); cổ phần tại Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Lâm Viên (477 tỷ đồng); cổ phần tại Công ty CP Đầu tư Xây dựng Nhật Quang (110 tỷ đồng); và 32,044 tỷ đồng Công ty CP vốn Thái Thịnh sử dụng để thanh toán tiền phí quản lý Tài khoản cho DAB.

Năm 2008, VinaCapital không gia hạn hợp đồng và yêu cầu TTC hoàn trả 100 triệu USD. Do năm 2008 thị trường bất động sản xuống giá, việc triển khai các dự án bất động sản bị đình trệ, các dự án mà TTC đã đầu tư bị thua lỗ, không tìm được đối tác để chuyển nhượng các dự án nêu trên, không có khả năng trả nợ cho VinaCapital.

Để tránh VinaCapital khởi kiện TTC và DAB ra Tòa án quốc tế ảnh hưởng đến uy tín của DAB và có thể những sai phạm tại DAB sẽ bị phát hiện, như thiếu hụt tiền, vàng trong kho quỹ và để giúp TTC hoàn trả 100 triệu USD cho VinaCapital, ông Trần Phương Bình chỉ đạo nhân viên tại DAB cho 2 công ty (Công ty CP Sơn Trà Điện Ngọc, Công ty TNHH XD Bách Việt) và 5 cá nhân vay 11 khoản, tổng số 1.820 tỷ đồng và xuất quỹ chi hơn 77 tỷ đồng để sử dụng mua lại 5 tài sản của Nhóm TTC, sử dụng các tài sản này làm tài sản đảm bảo cho các khoản vay của các công ty và các cá nhân nêu trên tại DAB, mục đích là để DAB quản lý tài sản, thu hồi số tiền cho TTC vay.

Sau khi các tổ chức, cá nhân đứng tên vay được DAB giải ngân, Trần Phương Bình chỉ đạo chuyển hơn 1.735 tỷ đồng cho TTC để thanh toán mua 5 tài sản; tuy nhiên, TTC chỉ sử dụng  719 tỷ đồng để hoàn trả cho VinaCapital, còn 902 tỷ đồng để trả nợ cho các khoản vay trong Nhóm TTC và sử dụng 36 tỷ đồng cho các mục đích khác.

Để TTC tiếp tục trả nốt số tiền còn lại cho VNL và VIHL, trong khoảng thời gian từ ngày 28/1/2008 đến ngày 6/12/2010, Trần Phương Bình chỉ đạo DAB cho Nhóm TTC (gồm TTC Đà Lạt 210 tỷ đồng, TTC 478,44 tỷ đồng và Công ty Nhật Quang 215,6 tỷ đồng) vay 4 khoản tổng số 904,04 tỷ đồng để TTC sử dụng 778,44 tỷ đồng hoàn trả cho VNL và VIHL; 125,6 tỷ đồng sử dụng cho mục đích khác.

Sau đó, do Nhóm TTC không có khả năng trả nợ cho DAB, Trần Phương Bình đã chỉ đạo DAB cho Nhóm TTC (gồm Công ty Lâm Viên, 7 cá nhân) vay 9 khoản tổng số 1.702 tỷ đồng để sử dụng trả 604 tỷ đồng tiền gốc và lãi cho 4 khoản vay của 3 Công ty (TTC, TTC Đà Lạt, và Công ty Nhật Quang); trả 727 tỷ đồng tỷ đồng tiền gốc và lãi cho các khoản vay của 7 cá nhân thuộc nhóm TTC; trả 172 tỷ đồng tiền gốc và lãi cho các khoản vay để kinh doanh của 6 Công ty thuộc nhóm TTC; trả 26,81 tỷ đồng cho khoản vay 442 tỷ đồng của Công ty Lê Minh MC; sử dụng 171 tỷ đồng cho các mục đích khác.

Sau khi đã tất toán (đảo nợ) 9/13 khoản vay, tính đến ngày 24/12/2018 Nhóm TTC (gồm TTC Đà Lạt, Công ty Lâm Viên, Nguyễn Thanh Thủy và Nguyễn Thiện Nhân) còn dư nợ 4 khoản tổng số 1.779 tỷ đồng. Tài sản đảm bảo gồm Dự án Trung tâm văn hóa thể thao tỉnh Lâm Đồng và Dự án khu công viên văn hóa Bà Huyện Thanh Quan tại tỉnh Lâm Đồng đã bị UBND tỉnh Lâm Đồng thu hồi; Cổ phần Công ty CP Mua bán nợ và tài sản Vĩnh Đức; Hội đồng định giá tài sản trong TTHS tỉnh Lâm Đồng từ chối định giá cổ phần Công ty Vĩnh Đức tại thời điểm cho vay và định giá tại thời điểm hiện nay là 0 đồng.

Hôm nay (24/6), tòa tiếp tục công bố cáo trạng và bắt đầu phần xét hỏi.