Ngày 4/4 vừa qua, UBCK hủy 9 đợt phát hành trái phiếu để huy động hơn 10.000 tỷ đồng của Tân Hoàng Minh, do che giấu, công bố thông tin sai sự thật. Sự kiện này đã khiến không ít nhà đầu tư lo ngại về tính an toàn của kênh đầu tư trái phiếu.

Trái phiếu doanh nghiệp tồn tại không ít "sạn"

Các lô trái phiếu phát hành của 3 công ty thành viên thuộc tập đoàn Tân Hoàng Minh từ tháng 7/2021 đến tháng 3 năm nay với tổng giá trị 10.030 tỷ đồng sẽ bị hủy. Theo UBCK Nhà nước, nguyên nhân là các đơn vị này công bố thông tin sai sự thật, che giấu thông tin trong hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Đây không phải là lần đầu tiên thị trường xuất hiện vụ việc vi phạm của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Gần đây nhất là VsetGroup huy động hơn 200 tỷ từ việc phát hành trái phiếu nhưng không nộp hồ sơ đăng ký cho UBCK Nhà nước. Từ ngày 1/1/2020 đến 27/10/2021,doanh nghiệp này đã mời chào trên phương tiện thông tin đại chúng để nhà đầu tư tiếp cận, mua trái phiếu. Hành vi này của VsetGroup đã vi phạm quy định tại Điều 13 Luật Chứng khoán năm 2016 và Điều 16 Luật Chứng khoán năm 2019.

UBCKNN cũng ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính VsetGroup 600 triệu đồng, đòng thời quyết định buộc VsetGroup phải thu hồi chứng khoán đã chào bán; hoàn trả cho nhà đầu tư tiền mua chứng khoán hoặc tiền đặt cọc (nếu có) cộng thêm tiền lãi.

VsetGroup báo cáo đã ký hơn 670 hợp đồng mua bán trái phiếu từ 1/1/2020 đến 27/10/2021 với tổng giá trị hơn 200 tỷ đồng để tài trợ vốn lưu động phục vụ sản xuất kinh doanh nhưng không cung cấp được hồ sơ, tài liệu liên quan đến sử dụng số tiền thu được từ chào bán trái phiếu. Điều này đã khiến cho dư luận đặt ra dấu hỏi về tính mập mờ, thiếu minh bạch của doanh nghiệp này; đồng thời, cũng phần nào cho thấy độ rủi ro ở mức rất cao đối với các nhà đầu tư đã lỡ mua và nắm giữ lượng trái phiếu của doanh nghiệp này phát hành.

Ngoài VsetGroup, Apec Group vừa qua cũng bị phạt 600 triệu đồng vì chào bán trái phiếu "chui". Công ty CP Chứng khoán Quốc tế Việt Nam (VIS) cũng bị phạt 250 triệu đồng với nguyên nhân bị phạt là do công ty này thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh liên quan tới trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ nhưng chưa được cơ quan quản lý cấp phép.

Quay trở lại với trường hợp của Tập đoàn Tân Hoàng Minh, vừa qua UBCK Nhà nước đã phát hiện ra dấu hiệu sai phạm với việc phát hành và huy động vốn từ kênh trái phiếu của doanh nghiệp này. Theo thông tin công bố về các đợt phát hành trái phiếu trước đó của nhóm các công ty liên quan Tập đoàn Tân Hoàng Minh, Công ty TNHH Đầu tư Bất động sản Ngôi Sao Việt trong tháng 7.2021 và tháng 9.2021 hai lần phát hành trái phiếu với tổng số tiền 2.700 tỉ đồng. Kế tiếp là Công ty cổ phần Đầu tư và Dịch vụ Khách sạn Soleil có 3 đợt phát hành trái phiếu vào tháng 7.2021, tháng 8.2011 và tháng 11.2021 với trị giá tổng cộng 1.750 tỉ đồng. Sau cùng là Công ty cổ phần Cung điện Mùa Đông - là chủ đầu tư dự án D’. El Dorado I - đã có 3 đợt phát hành trái phiếu trong năm 2021 với tổng số tiền lên đến gần 3.700 tỉ đồng. Trong đó đợt phát hành mới nhất được công bố hoàn tất vào ngày 21.2 vừa qua với trị giá 3.230 tỉ đồng. Lô trái phiếu này có kỳ hạn 48 tháng và ngày đáo hạn là 16.12.2025 nhưng các thông tin liên quan đến lãi suất, trái chủ, tổ chức tư vấn phát hành đều không được công bố công khai.

Từ đầu năm nay, tập đoàn này cũng đã làm xôn xao dư luận với thông báo bỏ cọc lô đất ở Thủ Thiêm. Đáng chú ý, lô trái phiếu lớn nhất có trị giá 3.230 tỉ đồng được Công ty Cung điện Mùa Đông bắt đầu phát hành vào cuối tháng 12.2021 là chỉ 6 ngày khi Công ty TNHH Đầu tư bất động sản Ngôi Sao Việt - một thành viên khác của Tập đoàn Tân Hoàng Minh trúng đấu giá khu đất 3-12 tại KĐT mới Thủ Thiêm (TP.HCM) với số tiền lên tới 24.500 tỉ đồng. Sau đó, công ty Ngôi Sao Việt đã chấp nhận mất gần 600 tỉ đồng vì có đơn xin bỏ cọc, đơn phương chấm dứt hợp đồng.

Rủi ro nào cho các trái chủ?

Thị trường trái phiếu phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua cũng tồn tại những mặt tiêu cực khi có nhiều doanh nghiệp ồ ạt huy động vốn qua kênh này. Mặc dù tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao, nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp. Tài sản đảm bảo của trái phiếu có thể dùng để bảo đảm cho các khoản vay, khoản phát hành trái phiếu khác của doanh nghiệp, do đó nhà đầu tư cần đánh giá kỹ các rủi ro này. Ngoài ra, trên thị trường vẫn có trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp với khối lượng lớn, trong khi vốn chủ sở hữu nhỏ, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh lỗ qua các năm.

Gần đây, việc phát hiện ngày càng nhiều doanh nghiệp có sai phạm, không minh bạch trên thị trường đã ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý của các nhà đầu tư. Do vậy, để hạn chế tối đa rủi ro, Bộ Tài chính khuyến nghị nhà đầu tư cá nhân không nên mua TPDN riêng lẻ nếu không có khả năng và nguồn lực để đánh giá đầy đủ rủi ro của trái phiếu… Nếu trở thành trái chủ, các nhà đầu tư cần phải biết rõ doanh nghiệp cần huy động vốn với mục đích gì, khi dòng vốn huy động không chảy vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà dùng cho những mục đích khác thì rủi ro đầu tư trái phiếu rất lớn.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2022 được dự báo sẽ tiếp tục sôi động, nhưng cũng sẽ đi kèm với nhiều rủi ro. Người bán nắm nhiều thông tin nhưng không công bố, dẫn đến sự sai lệch giữa giá cả và chất lượng, sẽ gây mất an toàn cho các nhà đầu tư.

Về phía Bộ tài chính, Bộ cho biết đã chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán triển khai các đoàn kiểm tra về tình hình phát hành, cung cấp các dịch vụ liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp tại một số doanh nghiệp phát hành và công ty chứng khoán. Từ vụ việc liên quan đến 9 lô trái phiếu của Tân Hoàng Minh bị huỷ bỏ, Bộ Tài chính cũng cho biết đang soạn thảo, sửa đổi, bổ sung Nghị định 153 về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp, trong đó đề xuất đặt ra các điều kiện chặt chẽ, nghiêm ngặt hơn với nhà phát hành trái phiếu, đặc biệt trái phiếu riêng lẻ.

https://cafef.vn/them-1-doanh-nghiep-vi-pham-thi-truong-trai-phieu-ngay-cang-tiem-an-nhieu-rui-ro-20220406085909273.chn