Ngày 7-1, giá vàng quốc tế lẫn trong nước đã hạ nhiệt sau nhiều ngày tăng nóng nhưng mức giảm không đáng là bao và tôi cho rằng đây chỉ là bước lùi tạm thời trong bối cảnh kinh tế, chính trị thế giới có nhiều bất ổn.

Nhiều dòng tiền lớn đổ vào vàng

Quan sát trên thị trường, không phải chờ đến những ngày đầu năm khi tình hình địa chính trị giữa Mỹ - Iran căng thẳng, nhà đầu tư mới tìm đến vàng như kênh trú ẩn an toàn. Thực, tế, giá vàng đã bắt đầu tăng từ quý IV/2018 đến nay, sau 8 năm liên tục giảm hoặc đi ngang. Năm 2019, giá vàng thế giới chốt ở mức 1.516 USD/ounce, tăng hơn 18% so với năm trước.

Các chuyên gia đều nhận định việc mua vàng lúc này rất rủi ro vì giá có thể điều chỉnh bất cứ lúc nào Ảnh: Hoàng Triều

Bước sang 2020, vàng tăng giá liên tục. Chỉ riêng buổi sáng 6-1, giá vàng thế giới lên 1.573 USD/ounce, tính về con số thì chưa bằng mức giá 1.920 USD/ounce năm 2011 nhưng nếu tương quan với chỉ số đồng USD (vàng được định giá bằng USD) thì giá vàng thời điểm này đã chạm mức cao nhất trong mọi thời đại.

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là các ngân hàng trung ương, quỹ đầu tư và cả một số dòng tiền lớn trên toàn cầu (từ những gia đình giàu có) đã tập trung vào các tài sản an toàn, đặc biệt là vàng. Kim loại quý này có thể xem là tài sản an toàn nhất và đã tăng liên tục trong hơn 1 năm qua. Trong khi kênh trái phiếu chính phủ chủ yếu đầu tư để hưởng lợi tức (hưởng lợi về giá rất ít và trái phiếu chính phủ của các nước cũng không thể tăng gấp đôi trong thời gian ngắn).

Thống kê của Hội đồng vàng thế giới (WGC), ước lượng ngân hàng trung ương các nước đã mua vào hơn 700 tấn vàng trong năm 2019 - một trong những năm mua vàng nhiều nhất. Thống kê của một số tổ chức tài chính khác cũng cho thấy các quỹ đầu tư chỉ số (ETF) đang có trữ lượng vàng cao nhất trong mọi thời đại, đâu đó khoảng 2.900 tấn.

Một nguyên nhân khác khiến vàng tăng giá chính là lãi suất giảm. Năm 2019, ngân hàng trung ương các nước trên thế giới đã có hơn 140 lần hạ lãi suất. Hành động này là tốt nếu trong điều kiện lãi suất đang cao nhưng một số nước như Mỹ, Anh lãi suất chỉ hơn 1%; thậm chí châu Âu, Thụy Sĩ... lãi suất bị âm thì việc hạ lãi suất lại không phải tín hiệu tốt. Đây là dấu hiệu của chính sách nới lỏng tiền tệ, bơm tiền thúc đẩy kinh tế. Do đó, các ngân hàng trung ương có xu hướng mua vàng để phòng thủ, tăng dự trữ ngoại hối bằng vàng khi "giấy" ngày càng tràn ngập trong bối cảnh nợ công thế giới đã vượt 70.000 tỉ USD (Mỹ chiếm 1/3) và nợ toàn cầu (nợ công, nợ doanh nghiệp, nợ hộ gia đình...) lên tới gần 260.000 tỉ USD (gấp 3 lần 20 năm trước).

Đáng lưu ý, những quỹ đầu tư ngày xưa mua vàng chủ yếu tập trung vào khu vực Bắc Mỹ thì nay, các thị trường ở Mỹ Latin, châu Âu, châu Á và cả một số nước ở châu Phi trước đây ít mua vàng nay cũng chuyển sang kênh đầu tư này như tài sản an toàn... Hai quốc gia mua vàng dự trữ nhiều nhất phải kể đến là Nga và Trung Quốc. Những con số này cho thấy nhiều nước, các quỹ đầu tư lớn đã đổ dòng tiền lớn vào vàng.

Một yếu tố khác, nếu nhìn trong 9 năm qua, kể từ sau khi giá vàng thế giới lên đỉnh 1.920 USD/ounce vào năm 2011, giá vàng chỉ bắt đầu tăng trở lại từ cuối năm 2018. Trong khi đó, nhiều thị trường chứng khoán các nước như chứng khoán Mỹ đã tăng 11 năm và bất động sản cũng tăng nhiều năm khiến bong bóng tài sản gia tăng. Do đó, khả năng các nhà đầu tư sẽ chốt lời trên thị trường chứng khoán và chuyển sang kênh đầu tư khác an toàn hơn cũng góp phần làm giá vàng gia tăng.

Hết cảnh xách bao tiền mua vàng

Giá vàng thế giới vẫn được dự báo tăng trong năm nay và nếu không có thêm những yếu tố đột biến, giá vàng có thể dao động trong khoảng 1.600-1.800 USD/ounce. Nếu điều chỉnh giảm sẽ trong ngắn hạn, còn về trung dài hạn là tiếp tục tăng. Khảo sát của WGC cho thấy các ngân hàng trung ương cho biết không có kế hoạch bán vàng trong 5 năm tới, như vậy, cũng là thông tin cho thấy giá vàng khó giảm.

Trái với sự sôi động của thị trường vàng thế giới, vàng ở Việt Nam cũng biến động theo thế giới nhưng chủ yếu về giá. Cách đây khoảng 1 tháng, khi tôi đi mua bánh mì nghe bà bán bánh mì quay sang hỏi người bán cùng: "Giá vàng nay nhiêu rồi?". Điều này cho thấy người dân vẫn rất quan tâm đến vàng nhưng họ không xếp hàng hay xách bao tải tiền đi mua vàng như trước đây nữa.

Chính những chính sách quản lý thị trường vàng thời gian qua, từ gửi vàng vào ngân hàng không có lãi, gửi USD lãi suất 0%, chỉ còn một thương hiệu vàng quốc gia là SJC… đã hạn chế việc đầu cơ, găm giữ vàng trong dân. Bằng chứng là nhiều thời điểm trong năm qua, giá vàng trong nước thấp hơn thế giới nhưng nhu cầu giao dịch trên thị trường rất ít, không tăng đột biến. Tỉ giá USD/VNĐ ổn định cùng với lãi suất gửi tiết kiệm USD là 0% trong năm qua cũng khiến nhu cầu găm giữ USD từ người dân giảm, từ đó giảm cơ hội gom USD để nhập lậu vàng… Ngoài ra, về dài hạn, giá vàng nhiều khả năng sẽ còn tăng nhưng trong ngắn hạn có thể điều chỉnh bất cứ lúc nào cũng là rủi ro cho bất cứ ai muốn tham gia thị trường vàng lúc này.