Theo SSI Research, thống kê từ HNX và các doanh nghiệp trong năm 2019 cho thấy, có 211 doanh nghiệp chào bán tổng cộng 300.588 tỷ đồng trái phiếu, chia làm 807 đợt phát hành. Tổng số trái phiếu phát hành cả năm là 280.141 tỷ đồng, tương đương 93,2% giá trị chào bán và tăng 25% so với năm 2018.
Hầu hết phát hành dưới hình thức riêng lẻ, chỉ có khoảng 6% phát hành ra công chúng bởi các ngân hàng thương mại. Duy nhất một lô phát hành trái phiếu quốc tế trị giá 300 triệu USD của VPBank vào 17/7/2019 với kỳ hạn 3 năm, lãi suất 6,25% và trái phiếu được niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán Singapore.
Lượng phát hành lớn trong năm cũng khiến quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng từ 9% GDP (2018) lên khoảng 11,3% GDP (2019), tổng lượng trái phiếu lưu hành đạt gần 670.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhóm phân tích cũng đánh giá, chất lượng công bố thông tin vẫn còn nhiều vấn đề. "Trong 211 doanh nghiệp chào bán trái phiếu ra công chúng, có 129 chưa niêm yết, chất lượng thông tin và trách nhiệm công bố thông tin vì vậy còn tương đối hạn chế", báo cáo viết.
Xét theo cơ cấu chủ thể tham gia, các ngân hàng thương mại đứng đầu với khối lượng phát hành 115.422 tỷ đồng trái phiếu, chiếm hơn 41%. Đứng thứ hai là các doanh nghiệp bất động sản khi phát hành 106.531 tỷ đồng, với tỷ trọng 38%. Tiếp sau là nhóm các doanh nghiệp năng lượng và khoáng sản (4,7%); các định chế tài chính phi ngân hàng, chủ yếu là các công ty chứng khoán (3,8%); các doanh nghiệp phát triển hạ tầng (2,8%) và các doanh nghiệp khác.
Chi phối thị trường vẫn là các nhà đầu tư tổ chức trong nước với tổng lượng mua là 219.200 tỷ đồng, tương đương gần 80% lượng phát hành. Các ngân hàng thương mại mua 25.500 tỷ đồng, tập trung vào các trái phiếu bất động sản; các công ty chứng khoán mua 38.600 tỷ đồng, tập trung vào trái phiếu do ngân hàng phát hành.
"Giá trị đầu tư trái phiếu thực tế của các ngân hàng thương mại và công ty chứng khoán có thể lớn hơn do thông tin bên mua của những đợt phát hành riêng lẻ càng về cuối năm càng trở nên chung chung, chỉ còn ghi tổ chức trong nước", báo cáo viết. Đối tượng "tổ chức trong nước" này đã mua tới 56% lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành, tức trên 150.000 tỷ đồng.
Quy mô thị trường tăng trưởng liên tục qua các năm nhưng theo SSI Research, hiện kênh trái phiếu doanh nghiệp vẫn khá nhỏ bé so với các kênh huy động vốn khác.
"Nền kinh tế vẫn dựa nhiều vào tín dụng ngân hàng, với tổng quy mô tín dụng tại cuối 2019 khoảng 8,2 triệu tỷ đồng, tương đương tới 138,4% GDP và gấp 12,3 lần quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp", báo cáo viết.
Theo thống kê của ADB, tổng quy mô thị trường trái phiếu Việt Nam, gồm cả trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp, tại 30/9/2019 là 95,37 tỷ USD, tương đương 37,6% GDP, mức tương đương với Philippines nhưng còn cách khá xa Trung Quốc, Thái Lan (xấp xỉ 60% GDP). Trong khi đó, các nước càng phát triển thì tỷ trọng kênh trái phiếu trên GDP càng lớn như Nhật Bản là 214% GDP; Hàn Quốc là 120% GDP...
Minh Sơn
