Ngân hàng Nhà nước đề xuất, Chính phủ có tờ trình, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội thẩm tra, việc kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu được kỳ vọng sẽ chính thức có quyết định vào tháng 5 tới.

380 nghìn tỷ đồng nợ xấu đã được hỗ trợ xử lý

Ngày 31/3 vừa qua, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh đã có báo cáo cụ thể với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội về tình hình tổng kết thực hiện Nghị quyết 42 và đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm.

Về kết quả thực hiện Nghị quyết 42, Phó thống đốc khái quát, qua gần 5 năm thực hiện đã mang lại những chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu, góp phần không nhỏ vào kết quả công tác cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020.

Kết quả cụ thể, theo báo cáo của các TCTD, tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 của toàn hệ thống đến 31/12/2021 là 412,7 nghìn tỷ đồng, giảm 6,32% so với cuối năm 2020 và giảm 17,21% so với ngày 14/8/2017 (ngày liền trước Nghị quyết 42 có hiệu lực).

Lũy kế từ 15/8/2017 đến 31/12/2021, toàn hệ thống các TCTD đã xử lý được 380,2 nghìn tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14.

Trong đó, xử lý nợ xấu nội bảng là 196,9 nghìn tỷ đồng (chiếm 51,79% tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 đã xử lý); xử lý các khoản nợ đang hạch toán ngoài bảng cân đối kế toán xác định theo Nghị quyết số 42 là 100,8 nghìn tỷ đồng (chiếm 26,51% tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 đã xử lý); xử lý các khoản nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 đã bán cho VAMC được thanh toán bằng trái phiếu đặc biệt là 82,5 nghìn tỷ đồng (chiếm 21,70% tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 đã xử lý).

Tổng số nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 được xử lý từ 15/8/2017 đến 31/12/2021 đạt trung bình khoảng 5,67 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn khoảng 2,15 nghìn tỷ đồng/tháng so với kết quả xử lý nợ xấu trung bình tại thời điểm trước khi nghị quyết này có hiệu lực (trung bình từ năm 2012 - 2017, hệ thống các TCTD xử lý được khoảng 3,52 nghìn tỷ đồng/tháng).

Vấn đề cấp bách

Nghị quyết 42 có hiệu lực 5 năm, đến 18/5/2022 kết thúc. Từ đánh giá cả tác động tích cực và những vướng mắc, Chính phủ cho rằng cần thiết kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ Nghị quyết 42.

Tờ trình dự thảo Nghị quyết về việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng nêu, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 bùng phát mạnh trên phạm vi toàn cầu, những bất ổn chính trị trên thế giới sẽ tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới và Việt Nam, gây tác động tiêu cực đến thu nhập của các cá nhân, hộ gia đình và kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp.

Điều đó dẫn đến khả năng trả nợ của khách hàng vay suy giảm, nợ xấu của các TCTD có khả năng tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới. Do đó, việc tiếp tục tạo ra hành lang pháp lý cho việc xử lý nợ xấu là rất cần thiết nhằm khơi thông nguồn vốn, hỗ trợ phát triển kinh tế đất nước.

Như trên, Nghị quyết 42 sẽ hết hiệu lực thi hành sau ngày 15/8/2022. Khi hết hiệu lực, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo nghị quyết này đang được thực hiện sẽ chấm dứt, việc xử lý nợ xấu của TCTD sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan, không được ưu tiên áp dụng một số chính sách được quy định tại Nghị quyết số 42.

Điều này được nhận định sẽ tác động lớn đến quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD/VAMC, cũng như quá trình tái cơ cấu TCTD. Những cơ chế, chính sách hỗ trợ xử lý nợ xấu không được tiếp tục triển khai sẽ không khuyến khích, không huy động được các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia cơ cấu lại các TCTD.

Việc thiếu hụt cơ chế, chính sách khuyến khích để hỗ trợ TCTD, VAMC xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm cũng sẽ kéo dài quá trình xử lý nợ xấu. Các khoản nợ xấu đang xử lý theo Nghị quyết số 42/2017/NQ14 sẽ chuyển sang việc xử lý theo quy định của pháp luật có liên quan sẽ gây khó khăn cho TCTD khi tiếp tục xử lý khoản nợ xấu đó, dễ dẫn đến việc phát sinh những tranh chấp giữa TCTD và khách hàng.

Bên cạnh đó, các khó khăn, vướng mắc, bất cập, xung đột pháp lý giữa các văn bản quy phạm pháp luật ngành ngân hàng với các văn bản quy phạm pháp luật khác (đặc biệt liên quan đến xử lý TSBĐ của khoản nợ xấu) nếu không được tiếp tục thực hiện thí điểm theo Nghị quyết số 42 sẽ ảnh hưởng lớn đến tiến trình xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD, đặc biệt ảnh hưởng đến quá trình xử lý TCTD yếu kém.

Do đó, cần thiết phải tiếp tục duy trì các chính sách hiệu quả mà Nghị quyết số 42 mang lại nhằm đẩy nhanh việc xử lý nợ xấu, tránh những tranh chấp phát sinh trong thực tiễn.

Về lâu dài, Chính phủ cho biết sẽ kiến nghị Quốc hội ban hành Luật xử lý nợ xấu của các TCTD trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện các quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 nhằm tạo hành lang pháp lý ổn định, bền vững cho việc xử lý nợ xấu của các TCTD.

Tuy nhiên, việc xây dựng Luật về xử lý nợ xấu của các TCTD cần tuân thủ trình tự, thủ tục theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và cần nhiều thời gian nghiên cứu, rà soát, đánh giá tác động cũng như xây dựng dự thảo Luật để đề xuất Quốc hội đưa vào chương trình xây dựng luật năm 2023.

Trong khi đó, Nghị quyết số 42 sẽ hết hiệu lực thi hành sau ngày 15/8/2022. Để tránh tạo ra khoảng trống pháp lý khi chưa ban hành được Luật xử lý nợ xấu của các TCTD, Chính phủ kiến nghị Quốc hội kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42/2017/QH14.

Việc ban hành Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42/2017/QH14 trong thời gian nghiên cứu đề xuất ban hành Luật xử lý nợ xấu là vấn đề cấp bách về kinh tế để tiếp tục đẩy nhanh việc xử lý nợ xấu, khơi thông nguồn vốn, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong điều kiện tác động chưa thể lường hết được của đại dịch COVID-19 trong thời gian vừa qua cũng như trong thời gian tới đây.

Một số điểm được chú ý

Có một điểm đáng chú ý là Chính phủ chỉ đề xuất kéo dài thời hạn thực hiện toàn bộ quy định của Nghị quyết 42 trong thời hạn 02 năm, từ ngày 16/8/2022 đến hết ngày 15/8/2024. Trong khi vào đầu tháng 3, NHNN đề xuất kéo dài thời hạn của nghị quyết này 3 năm.

Theo tờ trình, Dự thảo Nghị quyết dự kiến thời gian kéo dài hiệu lực của Nghị quyết là 02 năm (đến hết ngày 15/8/2024) để phù hợp với Chương trình xây dựng Luật mà Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH ngày 05/11/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, theo đó, dự thảo Luật về xử lý nợ xấu của TCTD sẽ được đưa vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2023 và dự kiến thông qua tại kỳ họp tháng 5/2024.

Tham gia ý kiến tại phiên thẩm tra của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đại biểu Quốc hội và các chuyên gia đều cho rằng kéo dài chính sách thí điểm xử lý nợ xấu tại Nghị quyết 42 là cần thiết. Nhưng việc xử lý nợ xấu sẽ hiệu quả hơn nếu những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện nghị quyết này được tháo gỡ kịp thời, và Luật về xử lý nợ xấu được trình Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý trình Quốc hội thì Nghị quyết về việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng sẽ được xem xét theo thủ tục rút gọn ngay kỳ họp thứ ba (tháng 5/2022) của Quốc hội.

Một điểm được chú ý khác, tại cuộc họp trên, Phó thống đốc Nguyễn Kim Anh cũng mong muốn được điều chỉnh phạm vi khoản nợ quy định tại Nghị quyết 42, không chỉ bao gồm Khoản nợ được hình thành và xác định là nợ xấu trước ngày 15/8/2017; khoản nợ được hình thành trước ngày 15/8/2017 và được xác định là nợ xấu trong thời gian Nghị quyết có hiệu lực mà gồm tất cả các khoản nợ trong thời gian nghị quyết này có hiệu lực.