Ngày 29/11/2019, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã ký Quyết định số 2497/QĐ-NHNN về mức lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc và tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc của tổ chức tín dụng tại Ngân hàng Nhà nước. Quyết định này có hiệu lực ngày 1/12/2019.

Cụ thể, lãi suất đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng VND là 0,8%/năm, lãi suất đối với tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc bằng VND là 0%/năm; lãi suất đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ là 0%/năm, lãi suất đối với tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ là 0,05%/năm. 

Như vậy, so với mức 1,2%/năm theo Quyết định 1716/QĐ-NHNN năm 2005, lãi suất đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng VND áp dụng theo quy định mới đã giảm tới 0,4 điểm phần trăm. Trong khi đó, lãi suất tiền gửi vượt dự trữ bất buộc vẫn giữ nguyên. 

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Đức Độ - chuyên gia tài chính ngân hàng cho rằng, việc giảm lãi suất dự trữ bắt buộc (DTBB) sẽ khiến các ngân hàng thương mại thu được ít lãi hơn từ số tiền gửi tại NHNN. Tác động của việc giảm lãi suất dự trữ bắt buộc là không lớn, chỉ khi lãi suất tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc giảm thì mới khuyến khích các ngân hàng dùng tiền để cho vay ra nền kinh tế thay vì gửi vượt mức DTBB tại NHNN. 

Bình luận về các động thái nới lỏng gần đây của NHNN, vị chuyện gia này cho rằng mục tiêu xuyên suốt của cơ quan quản lý vẫn là nhằm giảm lãi suất cho vay các doanh nghiệp. Cũng không ngoài khả năng, tăng trưởng nền kinh tế đang chậm hơn và cần thêm sự hỗ trợ từ dòng vốn tín dụng. 

Trong khi đó, nhóm phân tích của BVSC cho rằng việc giảm lãi suất trả cho các khoản DTBB cũng giúp NHNN tiết kiệm được một khoản chi phí nhất định trong quá trình điều hành chính sách. 

Hơn nữa, nhìn rộng ra thế giới thì hiện nay, Nhật Bản và châu Âu là những khu vực đang áp mức lãi suất âm (lần lượt là -0,1% và -0,5%) cho các khoản tiền của NHTM gửi tại NHTW khi vượt một ngưỡng nhất định. Điều này đồng nghĩa các NHTM thậm chí phải trả một khoản phí cho NHTW thay vì được hưởng lãi.

Giảm lãi suất trả cho các khoản tiền gửi dự trữ bắt buộc và vượt dự trữ bắt buộc khuyến khích các ngân hàng đang có thanh khoản dư thừa, thường xuyên có tiền gửi vượt mức dữ trữ bắt buộc tại NHNN tăng cường hoạt động cho vay ra nền kinh tế thay vì để tiền ở NHNN để hưởng lãi suất. 

"Nhiều khả năng tình hình tăng trưởng tín dụng trong 11 tháng đầu năm còn cách khá xa mục tiêu 14% nên NHNN đang tăng cường các giải pháp để thúc đẩy tín dụng. Động thái này trên cũng “đồng pha” với một loạt chính sách tiền tệ mới gần đây liên quan đến giảm trần lãi suất huy động và cho vay các lĩnh vực ưu tiên, giảm lãi suất cho vay OMO, giảm lãi suất phát hành tín phiếu", BVSC nhận định.